Het chaosmonster — en hoe het zich stilletjes tussen de koffievlekken nestelt
Lees: we hebben geen flauw idee wat we aan het doen zijn, maar we willen het graag laten klinken alsof we binnenkort op een congres mogen spreken. Want dat is de brandstof van chaos: normalisering. Het moment waarop niemand nog de vinger op de zere plek durft leggen, omdat iedereen er al een pleister over heeft geplakt. En ontdek wat er gebeurt als je weer ademruimte krijgt — en het beest eindelijk het pand verlaat.
Het sluipt niet binnen met lawaai. Integendeel. Chaos begint altijd als een fluistering. Een onbenulligheid. Een kleine kronkel in de dagstructuur die niemand opmerkt omdat iedereen alweer doorraast naar het volgende overleg met drie agendapunten en zeven meningen. De planning is wazig, de prioriteiten verward, en de printer? Die print op gevoel.
Je merkt het pas wanneer je er middenin zit. Niet omdat iemand roept: “Help, we verzuipen!” maar omdat de sfeer licht verstopt raakt, alsof er iets in de lucht hangt dat niet helemaal klopt. Het is die subtiele bedrijfsbeklemming: vergaderingen die eindigen zonder richting, beslissingen die verdampen zodra iemand het woord “synergie” in de mond neemt, collega’s die wel bewegen, maar zelden vooruit. Chaos als staat van zijn. En niemand die het beest bij naam durft noemen.
Want chaos in een bedrijf klinkt tegenwoordig hip. Het heet “dynamisch”, “wendbaar”, of nog zo'n toverwoord: “agile”. Maar onder al dat gebazel schuilt gewoon een rommelige puinhoop met een strik errond. Een agenda die je leest als een cryptogram. Een mailbox waarin elk mailtje eindigt met “zie bijlage” terwijl die bijlage nergens te bekennen valt. En ondertussen een collega die al drie weken dezelfde trui draagt, z’n schoenen onder het bureau vergeet, en met een blik in de verte zegt: “Goh ja, druk hè?”
Niemand spreekt het uit. Want chaos is besmettelijk, maar ook geniepig sociaal wenselijk. Je zegt niet dat het slecht gaat. Je zegt: “druk”. Je zegt: “in transitie”. Of in managementtaal: “We zitten in een fase van herpositionering en procesoptimalisatie.”
Het chaosmonster geniet intussen in stilte. Het vreet zich een weg door vergaderingen die verdubbelen in plaats van oplossen. Het sabbelt op Excelbestanden die al vijf iteraties te veel hebben gehad. Het groeit van elke keer dat iemand zegt: “Ach, zo doen we dat hier nu eenmaal.”
Maar weet je wat het echt pijnlijke is? We hebben het zélf binnen gelaten. Uit gewoonte, uit vermoeidheid, uit angst om op te vallen in een cultuur waar bezig zijn belangrijker is dan bewegen. Chaos is geen plaag van buitenaf. Het is een binnenmens, gevoed door stilte, onuitgesproken frustratie, en het collectieve ongemak van mensen die liever doorgaan dan stilvallen en herbeginnen.
En dan kom ik. Niet als reddende engel, want daar geloof ik niet in. Wel als frisse wind die de ramen openzet. Geen rapporten van 43 bladzijden waar niemand tijd voor heeft, geen tegeltjeswijsheden over teamgevoel of vage kernwaarden die ooit op een flipover zijn achtergelaten. Wat ik breng, is zuurstof. Een manier van kijken die weer lucht geeft. Niet mooier, niet simpeler — maar eerlijker.
Want coachen is geen tapijtje leggen over een rommelige vloer. Het is durven kijken naar de knopen in je structuur, het gedrag onder de gedragscodes, de patronen die zich vermommen als gewoontes. Het is samen uitzoomen, niet om afstand te nemen, maar om eindelijk te zien wat er werkelijk aan het schuiven is. En het is vooral: niet meer alleen zoeken. Want het chaosmonster verjaag je niet in je eentje. Dat beest is taai, maar niet onverslaanbaar.
Dus zie je het opduiken, dat grijze ding dat zich nestelt tussen je inbox en je irritatiegrens? Blijf er dan niet naast zitten. Geef het geen koffie. Geef het geen naamkaartje. En vooral: geef het niet de leiding.
Laat mij langskomen. Dan blazen we het uit je organisatie. Niet met geweld, maar met inzicht. Niet met dure woorden, maar met die ene vraag die niemand nog durfde stellen.
Surf naar Spreek met Freek. www.spreekmetfreek.nl
